Stamcellen beschermen hersenen bij vroeggeboorte

Nieuwe beeldvormingstechniek brengt hersenschade nauwkeurig in beeld

Een specifiek type stamcellen is in staat om een belangrijk hersengebied te beschermen tegen de schadelijke effecten van zuurstoftekort tijdens vroeggeboorte. Dat blijkt uit recent preklinisch onderzoek van het Laboratorium Kindergeneeskunde in het Maastricht UMC+. In het wetenschappelijk tijdschrift Stem Cells Translational Medicine beschrijven de onderzoekers hun veelbelovende resultaten. Daarin beschrijven ze tevens een nieuwe MRI-techniek om hersenschade te detecteren en de beschermende effecten van de stamceltherapie in beeld te brengen.

In Nederland worden jaarlijks zo'n 180.000 kinderen geboren. Eén op de tien daarvan komt te vroeg ter wereld. Vroeggeboorte kan een aantal complicaties met zich meebrengen. Zeker in het geval er sprake is van zuurstoftekort. Te weinig zuurstof kan namelijk leiden tot hersenschade, met mogelijk ernstige gevolgen, zoals verlamming, verstandelijke beperking bij het kind of zelfs overlijden. Tot op heden is er geen behandeling beschikbaar om hersenschade bij vroeggeboren kinderen te behandelen. Bovendien was het tot voor kort lastig om hersenschade bij deze kinderen op te sporen, maar met een nieuwe MRI-techniek (zogeheten diffusion tensor imaging) kunnen aangedane gebieden wel worden opgespoord.

Beschermende stamcellen
In de preklinische studie van de Maastrichtse onderzoekers werd in laboratorium modellen tijdelijk zuurstofgebrek rondom vroeggeboorte nauwkeurig nagebootst. Daardoor ontstond net zoals bij vroeggeboren kinderen schade in de kleine hersenen (cerebellum), een hersengebied waar verschillende belangrijke functies gelegen zijn. Toediening van specifieke stamcellen, zogeheten Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPCs), werkten echter beschermend tegen de schadelijke gevolgen van het zuurstoftekort. Zo werd de verstoorde opbouw van zenuwcellagen (grijze stof) en structurele veranderingen van zenuwbanen (witte stof) in het cerebellum verminderd. Dit behandeleffect kon worden gedetecteerd met behulp van de nieuwe MRI-techniek.

Stap vooruit
"Er gaat een neuro-beschermende werking uit van de stamcellen", zegt kinderarts en onderzoeker dr. Reint Jellema. "Naast dat ze ontstekingsreacties kunnen afremmen, kunnen de stamcellen ook weefselherstel bevorderen. Dat we nu gebruik kunnen maken van technieken die dat ook daadwerkelijk in beeld kunnen brengen is een grote stap voorwaarts." Momenteel is er nog altijd geen behandeling tegen de schadelijke effecten van zuurstoftekort bij vroeggeboren baby's. Jellema hoopt dat de stamceltherapie daar in de toekomst dus verandering in kan brengen: "We krijgen steeds meer aanwijzingen voor de effectiviteit van de therapie. We zijn nog maar een kleine stap verwijderd om de therapie in klinische studies toe te gaan passen."