Drie onderzoeksteams van het Maastricht UMC+ gaan van start met hun project dat gefinancierd wordt met flinke subsidies uit de Open Competitie van subsidieverstrekker ZonMw. ZonMw maakte de toekenningen uit de aanvraagronde 2021 op 13 december bekend. Elk onderzoeksteam krijgt €750.000 euro.
De drie onderzoeksteams zijn verbonden aan de Maastrichtse onderzoeksschool CARIM binnen het Maastricht UMC+. CARIM is een van de topinstituten in Europa als het gaat om onderzoek op het gebied van vasculaire en trombotische aandoeningen, hartritmestoornissen en hartfalen.
AVF-falen bij nierfalen
Wereldwijd worden er naar schatting 3 miljoen patiënten met eindstadium nierfalen behandeld met hemodialyse om in leven te blijven. Voor hemodialyse is toegang tot de bloedvaten nodig om het bloed van de patiënt naar het dialyse-apparaat te transporteren. Een arteriovenous fistula (AVF), waarbij een slagader direct wordt verbonden aan een ader, wordt daarom chirurgisch gecreëerd, meestal in de arm. Deze interventie faalt echter vaak, wat een enorm klinisch probleem geeft voor deze patiëntenpopulatie. Dit probleem zal komende jaren alleen maar toenemen vanwege een toename van patiënten met diabetes en eindstadium nierfalen. Therapieën om AVF-falen te voorkomen ontbreken, omdat het onduidelijk is waarom de AVF faalt. Daarom wil het team van onderzoeker Andrew Baker dit proces beter begrijpen, en zo therapieën ontwikkelen met het oog op AVF-chirurgie om AVF-falen te voorkomen. Dit zal ervoor zorgen dat de uitkomsten van AVF-chirurgie verbeteren.
Nieuwe therapeutische doelwitten voor DCM?
In Nederland lijden 80.000 mensen aan gedilateerde cardiomyopathie (DCM), een ziekte die levensbedreigende ritmestoornissen en hartfalen veroorzaakt, vaak op jonge leeftijd, met grote emotionele en economische gevolgen. Minder dan de helft van de patiënten reageert op de huidige standaardbehandeling. DCM is een heterogene ziekte, waarbij de erfelijke vorm gekenmerkt wordt door metabole veranderingen. Onduidelijk is of deze metabole veranderingen direct leiden tot fibrose en ontsteking, of indirect, via bepaalde celtypen in het hart, de macrofaag, waarvan bekend is dat ze fibrose, ontsteking en hartfuncties controleren. Op basis van hun expertise in macrofaagbiologie, klinische DCM-pathofysiologie en kennis van geavanceerde single-cell technologie, proberen hoogleraar Erik Biessen en hoogleraar Stephane Heymans nieuwe therapeutische doelwitten te definiëren voor behandeling van genetische DCM.
Herstelproces van het hart na infarct?
Na een hartinfarct wordt een deel van de hartspiercellen vervangen door littekenweefsel. Dit littekenweefsel draagt niet bij aan de pompfunctie waardoor hartfalen kan ontstaan, een aandoening met een 5-jaars overleving van slechts 50 procent. De kerngedachte van het onderzoeksteam dat geleid wordt door onderzoeker Matthijs Blankesteijn is dat het reparatieproces van het hart na een infarct moet worden bijgestuurd door littekenvorming te verminderen en het natuurlijke herstelvermogen van het hart de kans te geven de schade te repareren. Recent onderzoek in zebravissen toont aan dat hun hart dit natuurlijke herstelvermogen bezit, waardoor littekenvorming wordt voorkomen. Met een team van experts op het terrein van herstelprocessen en biomaterialen wil Blankesteijn een materiaal ontwikkelen dat enerzijds steun geeft aan het infarctgebied en zo scheuren voorkomt, en anderzijds geneesmiddelen vrijlaat om het natuurlijke herstelproces te stimuleren.
ZonMw Open Competitie
Het programma ZonMw Open Competitie is specifiek bedoeld voor onderzoekers uit twee of meerdere vakgebieden die op een synergistische wijze excellente team science bevorderen. De aanvragen werden daarom getoetst en gerangschikt op deze punten aan de hand van de criteria relevantie en kwaliteit. Omdat kennisbenutting en participatie ook belangrijke criteria zijn, beschikken alle gehonoreerde aanvragen over een overtuigend plan voor kennisbenutting, met doordachte plannen voor implementatie en participatie van belanghebbenden in brede zin. Met ingang van 2022 is structureel 60 miljoen euro extra beschikbaar voor de Open Competities van de vier domeinen van NWO, waaronder Medisch Onderzoek en Zorginnovatie (Bron: ZonMw)