Kunnen we met voeding longziekten voorkomen/verbeteren?
“Het kan bijna niemand ontgaan zijn dat de Gezondheidsraad in november de nieuwe richtlijnen gezonde voeding heeft uitgebracht. Ten opzichte van de vorige richtlijnen (2006) zijn met name de aanbevelingen voor groenten, fruit en alcoholische dranken aangescherpt. Nieuwe aanbevelingen zijn geformuleerd voor onder andere peulvruchten, noten, rood en bewerkt vlees, melkproducten en suikerhoudende dranken. In het adviesrapport wordt ook het effect van voeding besproken op de tien meest voorkomende chronische ziekten, waaronder de chronische longziekte COPD. Vooralsnog is er echter onvoldoende hard bewijs dat voeding een gunstig effect zou hebben in het bestrijden of voorkomen van COPD. Dat komt onder andere doordat deze relatie veel minder bestudeerd is ten opzichte van andere chronische ziekten, zoals diabetes. Recent wetenschappelijk onderzoek verschaft echter wel degelijk sterke aanwijzingen voor het belang van voeding in de verschillende stadia van COPD. 
Er treedt steeds meer een verschuiving op in advisering over voeding: van afzonderlijke voedingsmiddelen naar het complete voedingspatroon. Dat houdt in dat steeds meer wordt gekeken naar hoeveelheden, verhoudingen, variatie en combinatie van verschillende voedingsmiddelen en dranken. Een grote Amerikaanse studie van nog geen jaar geleden toonde overtuigend aan dat een voedingspatroon bestaande uit een hoge inname van volkorenproducten, meervoudig onverzadigde vetzuren, noten en omega-3 vetten en een lage inname van rood en bewerkt vlees, frisdrank en geraffineerde granen geassocieerd was met een lager risico op COPD. Deze bevindingen gelden eveneens voor ex-rokers en rokers. De resultaten van de Amerikaanse studie lijken in lijn te zijn met eerder genoemde richtlijnen van de Gezondheidsraad. De rol van voeding in het ziektebeloop van COPD is echter nog grotendeels onbekend en studies naar het achterliggende mechanisme over de oorzaak ontbreken eveneens. Er is echter wel veel bekend over bijvoorbeeld de oorzaken, mechanismen en behandeling van ondervoeding en spiermassaverlies bij patiënten met COPD.
2) Supplementen
Natuurlijk is het voor COPD-patiënten belangrijk om net als iedereen dagelijks vast te houden aan een gezond voedingspatroon. Maar als patiënt kun je wellicht ook wat extra’s doen. Het is bekend dat mensen met COPD naast luchtwegklachten in veel gevallen ook te kampen krijgen met andere klachten, zoals verzwakking van de spieren en botontkalking, die hen beperken in hun dagelijkse activiteiten. In een wat verder gevorderd stadium van COPD blijken patiënten bijvoorbeeld vaak last te hebben van een tekort aan vitamine D. Dat kan bijdragen aan een verdere afbraak van spierweefsel en instabiele botten. Mogelijkerwijs zou extra vitamine D voor deze mensen kunnen bijdragen aan het verminderen van deze complicaties. Ook een tekort aan ijzer is een onderbelicht probleem bij COPD-patiënten in een verder gevorderd stadium en dat resulteert in een verdere negatieve weerslag op de gezondheid. Supplementen kunnen hier eveneens uitkomst bieden. Hoewel er uit recent onderzoek aanwijzingen zijn dat vitamine D en ijzersupplementen een positief effect kunnen hebben, is er ook hier nog geen bevestigend bewijs voorhanden en zijn meer goed gecontroleerde studies noodzakelijk.
Naast eventuele voedingssupplementen kun je nog een stapje verder gaan. Het gebied van de zogeheten ‘pharmaco-nutrition’ begeeft zich op het grensvlak van medicatie en voeding. Het verschil met supplementen is dat deze natuurlijke nutriënten gericht en in hoge dosis worden ingezet in de bestrijding van symptomen. Voorbeelden daarvan zijn hoge doseringen van omega-3 vetzuren die veel voorkomen in vette vis en resveratrol, een natuurlijke stof die onder andere veel voorkomt in de schil van rode druiven. Beiden worden in onderzoeksverband voor diverse doeleinden bestudeerd. Zo zouden ze mogelijk ontstekingsremmend werken en de symptomen van COPD kunnen verminderen. Beide stoffen kunnen gunstige effecten hebben op stofwisselingsprocessen in het menselijk lichaam waarbij zuurstof een rol speelt.
Al met al lijken er, ondanks het gebrek aan harde bewijzen, dus wel degelijk sterke aanwijzingen te zijn dat voeding van belang is in het voorkomen en het behandelen van longziekten als COPD. Niet alleen de longaandoening zelf, maar ook complicaties die hiermee gepaard gaan.”
Meer weten over voeding en longziekten?
Op zaterdag 21 november en zondag 22 november vindt in Almere het congres ‘Een Lang Leven Longen’ plaats, georganiseerd door de Netherlands Respiratory Society. Dit evenement is toegankelijk voor onderzoekers, patiënten en andere belangstellenden.
Eatwell is een overkoepelend onderzoeksprogrogramma van de Universiteit Maastricht en het Maastricht UMC+ waarin vanuit verschillende invalshoeken onderzoek wordt gedaan naar de effecten van voeding op het behoud van een gezonde levensstijl en in de aanpak van diverse chronische ziekten.
Prof. Annemie Schols is wetenschappelijk directeur van het Maastrichtse onderzoeksinstituut NUTRIM. Brightlands maakte een portret van de hoogleraar. Lees haar ‘story’ via: ‘Eat well, move well, be well’
Op de website van Gezond Idee worden regelmatig gezonde recepten en interessante tips rondom voeding en levensstijl gepubliceerd.
Meer algemene informatie is te vinden via:
- Voedingscentrum
- Gezondheidsraad
Wetenschappelijk onderzoek naar longziekten steunen kan via:
- Longfonds