Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek?
Als u gezondheidsklachten heeft, gaat u 'voor onderzoek' naar het ziekenhuis. Een arts onderzoekt u, om de oorzaak van uw klachten te vinden. Het doel is om u beter te maken. Dit heet diagnostisch onderzoek. Daarnaast is er medisch-wetenschappelijk onderzoek. Het doel daarvan is bijvoorbeeld om betere behandelingen voor ziekten te vinden of meer over een ziekte te weten te komen. Vrijwel alle kennis over gezondheid en ziekte verkrijgen we door wetenschappelijk onderzoek. Deze kennis kan helpen om betere diagnoses te stellen, ziekten te voorkomen en ziekten te behandelen. Medisch-wetenschappelijk onderzoek gebeurt dus niet in de eerste plaats om u zelf beter te maken maar u draagt hiermee bij aan de verbetering van de gezondheidszorg in algemene zin.
Specifiek medisch-wetenschappelijk onderzoek
Uw arts kan aan u vragen om mee te doen aan een specifiek medisch-wetenschappelijk onderzoek. Dit soort onderzoek is altijd bedoeld om een specifieke vraag te beantwoorden. Bijvoorbeeld hoe groot het effect van een nieuwe behandeling is bij de ziekte die u heeft. Meer algemene informatie over deelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek vindt u in de brochure van het Ministerie van VWS: 'Medisch wetenschappelijk onderzoek'.
Uiteraard wordt uitvoerig gesproken over wat het onderzoek inhoudt en het eventuele ongemak dat u kunt verwachten. Nadat u alle informatie (mondeling en schriftelijk) hebt ontvangen, kunt u beslissen of u toestemming geeft voor deelname. Natuurlijk bepaalt u zelf of u aan een dergelijk onderzoek wilt deelnemen. Wilt u mee doen aan het onderzoek? Dan vragen wij u een toestemmingsformulier te ondertekenen dat specifiek is voor het betreffende onderzoek. Wilt u niet meedoen, dan heeft dit geen enkel gevolg voor uw behandeling. U kunt ook altijd, zonder opgaaf van redenen, weigeren of stoppen met het onderzoek.
Wetenschappelijk onderzoek waarbij medische gegevens hergebruikt worden
Om de goede diagnose te kunnen stellen en u goed te kunnen behandelen verzamelen wij medische gegevens over u en nemen we soms lichaamsmateriaal af, zoals bloed, urine of weefsel. Een deel van het afgenomen lichaamsmateriaal wordt gebruikt om een diagnose te stellen en het beloop van uw ziekte in de gaten te houden, zodat beslist kan worden wat de beste behandeling voor u is. Wat overblijft van het afgenomen lichaamsmateriaal noemen we restmateriaal. Veel ontwikkelingen zijn alleen mogelijk door het bestuderen van medische gegevens en lichaamsmateriaal(restmateriaal). Daarom is het belangrijk dat het ziekenhuis medische gegevens en restmateriaal kan gebruiken.
Met uw toestemming kunnen wij uw medische gegevens en overgebleven lichaamsmateriaal hergebruiken voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Wanneer u toestemming hebt gegeven voor het gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor medisch-wetenschappelijk onderzoek, blijft uw toestemming doorlopend geldig tenzij u een wijziging hierin kenbaar maakt. Uw toestemming geldt ook voor medische gegevens en lichaamsmateriaal dat we in de toekomst van u verzamelen.
In enkele gevallen hoeven we voor het hergebruik van uw gegevens geen toestemming te vragen. Dit onderzoek moet dan aan de volgende voorwaarden voldoen:
- het onderzoek moet een algemeen belang dienen; en
- we beschermen uw privacy. Alle gegevens, beelden en lichaamsmaterialen krijgen een code zodat er niet achterhaald kan worden dat het om u gaat. Zo wordt uw naam bijvoorbeeld nooit gebruikt; en
- het is moeilijk of bijna onmogelijk om toestemming te vragen. Bijvoorbeeld wanneer het niet meer mogelijk is om contact met u op te nemen (bijvoorbeeld door ontbrekende contactgegevens ivm verhuizing) of wanneer het om onderzoek gaat met zoveel patiënten dat die onmogelijk allemaal te benaderen zijn.
Voldoet het onderzoek aan al deze voorwaarden? Dan mogen we uw gegevens en restmateriaal hergebruiken zonder uw toestemming. U kunt hiertegen wel bezwaar maken (zie onderstaand).
Het MUMC+ werkt ook samen met andere onderzoeksinstellingen en bedrijven bij de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek, zowel nationaal als internationaal. Uw gegevens, beelden of lichaamsmateriaal kunnen dus soms worden verstrekt aan onderzoekers van andere organisaties waarmee wij samenwerken. Ook in dat geval zijn alle gegevens gecodeerd en zorgen we dat onze partners zorgvuldig met de gegevens omgaan.
Bezwaar maken tegen het hergebruik van gegevens
Wilt u niet dat we uw gegevens en restmateriaal gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek? Dan kunt u bezwaar maken. U kunt u dit kenbaar maken door het invullen van het bezwaarformulier Dit ingevulde en ondertekende formulier kunt u per post aan het MUMC+ retourneren naar:
Maastricht UMC+, t.a.v. Afdeling F&I subafdeling facturatie en registratie
postbus 5800
6202 AZ Maastricht
of (een gescande versie) via mail aan patientprivacy@mumc.nl.
Bezwaar maken heeft geen gevolgen voor uw behandeling en/of zorg in het MUMC+. Heeft u geen bezwaar? Dan hoeft u niets te doen.
Bent u ouder/begeleider van een kind jonger dan 16? Of bent u wettelijk vertegenwoordiger van een patiënt die niet zelf kan beslissen (een wilsonbekwaam persoon), bijvoorbeeld van iemand met een zware verstandelijke beperking of een persoon in coma? Dan kunt u namens hen bezwaar maken tegen het hergebruik van medische gegevens en lichaamsmateriaal. Kinderen tussen de 12 en 16 jaar oud kunnen zelf ook bezwaar maken.
Let op: heeft u apart toestemming gegeven voor een specifiek wetenschappelijk onderzoek? Dan blijft die toestemming voor dat wetenschappelijke onderzoek gelden. Ook als u bezwaar maakt. U kunt uw toestemming voor dat specifieke onderzoek wel altijd intrekken.
Toevalsbevindingen
Soms ontdekt de onderzoeker tijdens het wetenschappelijk onderzoek per toeval iets over u wat van belang is voor uw gezondheid of die van uw familieleden. Dit noemen we een toevalsbevinding. Er wordt dan beoordeeld of het belangrijk is dat u dit weet. Als dat zo is, wordt u hierover meestal geïnformeerd door uw behandelend arts of huisarts. Ook hiertegen kunt u bezwaar maken op het bezwaarformulier. Mogen wij uw gegevens en restmateriaal wél gebruiken voor onderzoek, maar wilt u géén informatie krijgen over toevalsbevindingen? Vul dit dan in op het bezwaarformulier.
Wilt u als proefpersoon meedoen aan wetenschappelijk onderzoek?
Ook als u niet onder behandeling bent in het ziekenhuis kunt u in bepaalde gevallen meedoen aan wetenschappelijk onderzoek. Kijk op de lijst van lopende onderzoeken waaraan u kunt deelnemen als proefpersoon.